งานเลี้ยงคะคุซุยคืออะไร? — สุนทรียศาสตร์แห่งความงามที่ลอยบทกวีบนธารน้ำ

บทนำ: งานเลี้ยงคะคุซุยคืออะไร?

“งานเลี้ยงคะคุซุย (曲水の宴)” คือพิธีกรรมดั้งเดิมของญี่ปุ่นที่เต็มไปด้วยความสง่างาม ผู้คนจะนั่งริมธารน้ำที่สร้างขึ้นในสวน ลอยถ้วยเหล้าลงไปตามกระแสน้ำ และแต่งบทกวีขณะรอถ้วยไหลมาถึงตนเอง

ต้นกำเนิดของพิธีนี้สามารถสืบย้อนกลับไปได้ถึงยุคราชวงศ์หกของจีน และแพร่เข้ามาในญี่ปุ่นช่วงยุคนาระ

ภาพเหตุการณ์นี้ปรากฏอยู่บ่อยครั้งในวรรณคดีเก่าแก่ เช่น 『มังโยชู』 รวมถึงวรรณกรรมราชสำนักสมัยเฮอัน เป็นพิธีอันสง่างามที่หลอมรวมกวี ตัวอักษร และธรรมชาติเข้าด้วยกัน และกลายเป็นสัญลักษณ์สำคัญของวัฒนธรรมราชวงศ์ญี่ปุ่น

ภูมิหลังทางประวัติศาสตร์: จากพิธีกรรมศักดิ์สิทธิ์สู่การละเล่นทางวรรณกรรม

ต้นกำเนิดจากประเทศจีน

ต้นฉบับของงานเลี้ยงคะคุซุยมาจากพิธีกรรมชำระล้างของจีนโบราณที่เรียกว่า “ชูเคย์ (修禊)” จัดขึ้นในวันที่ 3 เดือน 3 ตามปฏิทินจันทรคติ โดยผู้คนจะไปชำระล้างร่างกายริมสายน้ำเพื่อขจัดภัยพิบัติ ต่อมาได้มีการผนวกวัฒนธรรมการแต่งกวีเข้าไป กลายเป็น “ริวโชคะคุซุย (流觴曲水)” — การละเล่นของเหล่าขุนนางจีนโบราณ

การหยั่งรากและพัฒนาในญี่ปุ่น

ในยุคนาระ พิธีนี้ได้ถูกจัดขึ้นในราชสำนักแล้ว ตามบันทึกใน 『โชกุนิฮงกิ』 และในสมัยเฮอัน พิธีนี้ได้กลายเป็นกิจกรรมทางวรรณกรรมอย่างเต็มรูปแบบควบคู่ไปกับวิวัฒนาการของวัฒนธรรมสวนญี่ปุ่น

ผู้เข้าร่วมจะลอยถ้วยสาเกในลำธารจำลองที่สร้างขึ้นในสวน และแต่งบทกวีญี่ปุ่น (วะกะ) หรือกวีจีน (คันชิ) อย่างฉับพลันก่อนถ้วยจะลอยมาถึงตนเอง — นับเป็นสัญลักษณ์แห่งภูมิปัญญาและความสง่างามของขุนนางยุคนั้น

ความสัมพันธ์ลึกซึ้งระหว่างงานเลี้ยงคะคุซุยกับศิลปะการเขียนพู่กัน

กวีกับอักษร: การละเล่นแห่งจิตวิญญาณผ่านพู่กัน

บทกวีที่แต่งในงานเลี้ยงคะคุซุยไม่ได้เป็นเพียงการละเล่นเท่านั้น แต่ยังต้องเขียนด้วยพู่กันในทันที เป็นสิ่งที่แยกจากศิลปะการเขียนพู่กัน (書道) ไม่ได้

โดยเฉพาะอย่างยิ่งหลังจากที่วัฒนธรรมแบบญี่ปุ่นเจริญรุ่งเรืองในช่วงกลางสมัยเฮอัน การเขียนบทกวีด้วยตัวอักษรคานะบนกระดาษก็ได้รับการยกย่องให้เป็นงานศิลปะ

ผลงานที่เกิดจากงานเลี้ยงเหล่านี้ได้แสดงออกถึงจิตวิญญาณแห่ง “เอกภาพของกวี-อักษร-จิตรกรรม (詩書画一致)” อารมณ์ในเส้นพู่กัน บรรยากาศของสถานที่ และภูมิความรู้ของผู้ประพันธ์ ได้ถูกกลั่นออกมาเป็นความงามแห่งลายเส้น

กลิ่นอายของงานเลี้ยงที่หลงเหลือในผลงานเช่น โคยะกิเระ และ วะคันโรเอชู

ผลงานคลาสสิกของการเขียนคานะอย่าง 『โคยะกิเระ』 หรือ 『วะคันโรเอชู』 ต่างก็ถือกำเนิดขึ้นจากบริบทของวัฒนธรรมราชวงศ์เช่นนี้

โดยเฉพาะการจดบันทึกวะกะหรือบทขับร้องแบบจีน แฝงไว้ด้วยจิตวิญญาณของงานเลี้ยงคะคุซุย ซึ่งเน้น “ความฉับพลัน・การเขียน・การแสดงออกอย่างเป็นหนึ่งเดียว” — ความรู้สึกนั้นยังคงสะท้อนอยู่ในอักษรโบราณที่เราชื่นชมกันในปัจจุบัน

งานเลี้ยงคะคุซุยในยุคปัจจุบัน

การจัดแสดงใหม่ที่ศาลเจ้าไดไซฟุเทนมังกู และโจนันกู

ในปัจจุบัน งานเลี้ยงคะคุซุยมักถูกจัดขึ้นอีกครั้งทุกฤดูใบไม้ผลิ ที่ศาลเจ้าไดไซฟุเทนมังกูในจังหวัดฟุกุโอกะ หรือที่ศาลเจ้าโจนันกูในเกียวโต

ผู้เข้าร่วมจะสวมเครื่องแต่งกายสมัยเฮอัน และรวมตัวกันในสวนเพื่อแต่งวะกะ — ภาพเหล่านี้ชวนให้นึกถึงฉากเมื่อพันปีก่อนที่กลับมามีชีวิตอีกครั้ง

ในพิธีมีการเชิญนักเขียนพู่กันและกวี มาร่วมเขียนบทกวีบนสถานที่ หรือบันทึกบทกวีลงบนผลงานพู่กัน เป็นเวทีแห่งการรวมตัวของกวีและศิลปะการเขียนอย่างแท้จริง

ความหมายทางการศึกษาและวัฒนธรรม

• โอกาสในการสัมผัสความงามของอักษรคานะ
• การศึกษาผสมผสานวรรณกรรมคลาสสิกกับศิลปะการเขียน
• เวทีเผยแพร่วัฒนธรรมญี่ปุ่นสู่สายตาชาวโลก

งานเลี้ยงคะคุซุยไม่ใช่แค่กิจกรรมย้อนยุค แต่ยังเป็นพื้นที่เรียนรู้รากเหง้าของศิลปะการเขียนอย่างมีชีวิต

สรุป: สายน้ำแห่งคะคุซุย ยังคงไหลอยู่ในตัวเรา

งานเลี้ยงคะคุซุยคือสุดยอดแห่งความงาม ที่ผสานกวี ธรรมชาติ และอักษรเข้าไว้ด้วยกันในวัฒนธรรมเอเชียตะวันออก

ไม่ใช่แค่เส้นหมึกที่มองเห็นได้เท่านั้น หากแต่เป็นสายน้ำแห่งถ้อยคำ กระแสของหัวใจ และความตึงเครียดที่พู่กันพยายามไล่ตามจังหวะของสิ่งเหล่านั้น

แม้ในวันนี้ เมื่อเราจับพู่กันขึ้นมา หากสามารถสัมผัสได้ถึง “สายน้ำแห่งคะคุซุย” ที่ไหลเงียบๆ อยู่เบื้องหลัง เราอาจสามารถจัดงานเลี้ยงแห่งจิตวิญญาณขึ้นได้ — ไม่ใช่แค่ด้วยหมึก แต่ด้วยท่วงทำนองของหัวใจที่เปล่งประกาย