Sự Quyến Rũ và Tâm Thế Khi Luyện Tập Bản Thảo Cổ– Con Đường Chính Thống Để Nâng Cao Thư Pháp Kana

Mở đầu: Tại sao cần luyện tập bản thảo cổ?

Trong quá trình học thư pháp kana, việc luyện tập bản thảo cổ là con đường không thể tránh khỏi.
Các bản thảo cổ như Kōyagire hay Wakan Rōeishū, đầy những nét chữ kana tuyệt đẹp, không chỉ đơn thuần là mẫu để chép lại, mà còn là “giáo trình sống” bao hàm bản chất của thư pháp và chiều sâu văn hóa.

Để cảm nhận được kỹ thuật dùng bút, khoảng trắng, độ đậm nhạt của mực và cả thứ gọi là “khí”, mà các sách luyện tập hiện đại không thể truyền đạt, học từ bản thảo cổ là con đường ngắn nhất.

Bản thảo cổ là gì? – Đối diện với cội nguồn của thư pháp

“Bản thảo cổ” là những tác phẩm thư pháp kana nổi tiếng, chủ yếu được viết từ thời Heian đến Kamakura.

Ví dụ như:

• Kōyagire (Loại thứ nhất – truyền Fujiwara no Yukinari)
• Sunshōan Shikishi (Dòng Fujiwara no Teika)
• Sekidobon Kokinshū (Truyền Fujiwara no Sari)
• Wakan Rōeishū (Truyền Fujiwara no Yukinari và những người khác)
• Nenchōbon Wakan Rōeishū

Mỗi bản đều mang ý nghĩa dùng bút, dòng chảy, và cấu trúc chữ khác nhau. Việc luyện tập các bản này giúp người học thấm nhuần nhiều phong cách thư pháp khác nhau.

Sức hấp dẫn ①: Rèn luyện khả năng quan sát

Luyện tập bản thảo cổ không đơn thuần là “chép lại”.

Bản chất thực sự là ở sự quan sát:

• Cách bắt đầu và kết thúc từng nét chữ
• Cách tạo khoảng cách giữa các chữ
• Áp lực và tốc độ của bút thể hiện qua độ đậm nhạt và sự sần sùi của mực
• Dòng chảy và nhịp điệu toàn bộ câu

Việc “nhìn” một cách tỉ mỉ sẽ rèn luyện đồng thời mắt, não và tay.
Đây chính là sức mạnh của việc “học bằng mắt”, nền tảng giúp trau dồi cảm thụ thư pháp.

Sức hấp dẫn ②: Cảm nhận “khoảng cách” và “dư âm” đặc trưng của kana

Trong thư pháp kana, có những biểu hiện không thể hiện hết chỉ bằng nét vẽ, được gọi là “dư âm” (yojō):

• Nhịp thở của các đường nét
• Cách trình bày khoảng trắng
• “Khoảng cách” nằm trong nhịp điệu của một dòng

Bản thảo cổ cô đọng vẻ đẹp vô hình đó.
Đặc biệt như Kōyagire (loại thứ ba) đặt trọng tâm vào khí vận tổng thể hơn là từng ký tự riêng lẻ.
Vì vậy, cần tiếp cận như một nghệ thuật không gian, chứ không chỉ là hành vi “viết”.

Sức hấp dẫn ③: Luyện tập sự tập trung tinh thần và tĩnh lặng

Khi đối diện với bản thảo cổ, hơi thở bạn sẽ tự nhiên ổn định, tâm trí cũng trở nên yên tĩnh.
Việc luyện tập yêu cầu:

• Khả năng tái hiện chính xác
• Mức độ tập trung tinh tế
• Trạng thái tinh thần gần như vô ngã

Đó là lý do vì sao thư pháp không chỉ là kỹ thuật mà còn là “Đạo”.
Việc luyện bản thảo cổ chính là sự rèn luyện để điều chỉnh tâm hồn.

Quy trình và tâm thế khi luyện tập: Phần thực hành

1. Quan sát bản mẫu với kích thước gốc
   Ngay cả khi dùng bản sao, hãy sử dụng hình ảnh đúng kích thước gốc.
   Tài liệu bị thu nhỏ sẽ làm sai lệch cảm giác về áp lực bút và khoảng cách.
2. Không “vẽ theo nét” mà phải “cảm nhận và viết”
   Chỉ đơn giản tô lại nét không thể tái hiện được bản thảo cổ.
   Cần ý thức tái hiện từ bên trong: góc đặt bút, nhịp điệu, nhịp thở…
3. Nhìn tổng thể dòng chữ, không chỉ từng ký tự
   Trong thư pháp kana, “dòng chảy” quan trọng hơn là “nét”.
   Đừng chia nhỏ từng chữ, hãy cảm nhận chuyển động toàn thể khi điều khiển bút.
4. Trước khi viết, hãy quan sát kỹ
   Dù chỉ luyện một bản mỗi ngày, hãy dành 15 phút đầu để “chiêm ngưỡng”.
   Thời gian quan sát đó sẽ được phản ánh vào từng nét viết.

Những hiểu lầm thường gặp và lưu ý

• “Bắt chước bản thảo cổ sẽ không giỏi lên?”
  → Đây không phải là để giỏi kỹ thuật, mà là để tiếp cận bản chất của thư pháp.
• “Nhầm lẫn với sáng tác”?
  → Luyện bản thảo cổ là nền tảng cho sáng tác. Trước khi sáng tạo, hãy học khung xương trước.
• “Viết mãi một thứ sẽ chán”?
  → Chỉ có trong sự lặp lại, bạn mới thấy được điều chưa từng thấy – đó chính là điều thú vị của bản thảo cổ.

Kết luận: Đồng hành cùng bản thảo cổ trên con đường thư pháp

Luyện tập bản thảo cổ không phải là việc sao chép máy móc, mà là đối thoại tinh thần với hơi thở của tiền nhân, và tái hiện bằng chính đôi tay của bạn.

Vẻ đẹp của kana, sự mờ nhòe của nét mực, cách tạo khoảng –
Khi bạn hấp thụ tất cả vào bên trong mình, phong cách thư pháp riêng của bạn sẽ bắt đầu nảy mầm.

Bản thảo cổ không phải là con đường ngắn nhất để tiến bộ, mà là con đường sâu sắc nhất.
Tại sao hôm nay bạn không thử bước những bước đầu tiên trên con đường ấy?